Door Gerard Dielessen
De voormalige first lady van de Verenigde Staten Michelle Obama hield het netjes tijdens South by Southwest 2025 (SXSW25) in Austin. Ze ging op een impliciete manier in op de wijze waarop populistische leiders op dit moment de wereld verdelen en hoe je daar als individu mee om kunt gaan. Geen rechtstreekse verwijten of scherpe politieke oordelen. Ze pleitte in het gesprek met haar broer Craig Robinson vooral voor verbinding en nuance.
Navigeren door een verdeelde wereld en in een tijd waar van mondiale spanning is volgens de charismatische Michelle Obama geen sinecure. Ze probeerde met haar uitspraken zowel persoonlijke als maatschappelijke perspectieven mee te geven tijdens haar optreden. Ik zet de belangrijkste perspectieven van Michelle Obama op een rij.
Sociale mediabubbels en informatieconsumptie
Obama waarschuwde nadrukkelijk voor de gevaren van eenzijdige informatieconsumptie via sociale media. "We cannot get so trapped by social media that we feel so caught up into the one way we get information. We've got to broaden our spectrum, and we must get off the phone," stelde ze krachtig. Deze uitspraak raakt aan een kernprobleem van onze tijd: hoe algoritmes onze perceptie van de werkelijkheid vervormen en bijdragen aan polarisatie door ons voornamelijk content te tonen die onze bestaande overtuigingen versterkt.
De voormalige first lady ging nog verder in haar kritiek op sociale media door jongeren te adviseren: "You cannot live through social media. I don't think I have ever once looked at a comment section, period... I would implore young people to stay. Don't let that negative energy enter into your space". In een wereld waar online haat en desinformatie toenemen, benadrukte Obama het belang van het beschermen van je geestelijke gezondheid door grenzen te stellen aan digitale invloeden en dus het gebruik daarvan.
Leiderschap en persoonlijke verantwoordelijkheid
Een centraal thema in Obama's bijdrage was de balans tussen persoonlijke verantwoordelijkheid en maatschappelijk leiderschap. "Our mom used to say, you're responsible for your own happiness. And that was some of the most empowering advice she ever gave us", zo deelde ze met het publiek. Deze filosofie van eigen verantwoordelijkheid vormt een tegenwicht tegen het gevoel van machteloosheid dat velen ervaren in tijden van geopolitieke onrust.
Over leiderschap was Obama even duidelijk: "Going high is important, because going high is the model, especially if you have a platform like we did for eight years. Yeah, it's easy to get on a big platform and rile people up and to say hateful things and to make fun of people. Of course, anybody can do that. Any leader can do that". Deze uitspraak vormt een impliciete kritiek op populistische leiders die polariserende retoriek gebruiken om steun te verwerven, en biedt een alternatief model voor leiderschap gebaseerd op verbinding in plaats van verdeeldheid.
Collectieve actie en historisch perspectief
Obama plaatste de huidige uitdagingen in een breder historisch perspectief door te verwijzen naar haar vaders ervaringen: "Our father, Fraser Robinson didn't retreat with all that he could have retreated from in times a lot tougher than this, because he wanted to lay a foundation for us that we have that obligation, all of us, to do the same thing. We can't afford to be hopeless..." Veerkracht biedt troost en context voor de huidige maatschappelijke spanningen.
Collectieve actie is volgens haar een must do: "The truth is, is that the small power that each of us has to do something right in front of us. If we're all doing that, that outweighs anything that some big leader somewhere can do". Hiermee laat ze weten een diep geloof te hebben in democratische grondwaarden. Ze gelooft heel nadrukkelijk dat de collectieve kracht van individuele acties uiteindelijk effectiever is dan het handelen van machtige autocratische leiders.
Herdefiniëren van waarden en menselijke verbinding
In een wereld die steeds meer bepaald wordt door materiële en technologische vooruitgang, pleitte Michelle Obama voor een herijking van waarden. "I guarantee you that having stuff or money or fame, all the things that right now seem to be so important... in my experience, that really, truly is not the key to happiness..." Met deze boodschap nodigde ze haar publiek uit tot reflectie over hoe economische ongelijkheid en materialisme bijdragen aan maatschappelijke spanningen.
Obama sloot af met wellicht haar meest diepgaande observatie: "What it means to be human isn't whether we get to space or how much money we have on our bank account. It's really how we treat each other, how do we make each other feel, really reordering your steps to be that person in the world..." Deze oproep tot een fundamentele herwaardering van menselijke relaties boven technologische of economische prestaties biedt volgens haar een krachtig tegenwicht tegen de huidige geopolitieke verhoudingen die vaak gedreven worden door macht en dominantie.
Michelle Obama's toespraak tijdens SXSW25 vormde wat mij betreft niet alleen een interessante persoonlijke reflectie, maar ook een maatschappelijke richting voor hoe we kunnen ‘navigeren’ door een gepolariseerde wereld. Door de nadruk te leggen op persoonlijke verantwoordelijkheid, kritisch mediagebruik, historisch perspectief en menselijke verbinding, bood ze handvatten voor zowel individuele veerkracht als maatschappelijke verandering in een tijd van toenemende spanningen en verdeeldheid.
Ik vond het overigens geen straf om drie uur in de rij te staan om bij deze sessie te kunnen zijn.
