De liefde van vier NASA-vrouwen voor de James Webb Space Telescope

Sessie: NASA's Love Letter: Stunning Webb Images & More

Door: Gerson Veenstra (met hulp van ChatGPT)

Als ik bij SXSW ben, pak ik bijna altijd wel een sessie van NASA mee. Toen ik hier jaren geleden voor het eerst kwam, was er amper een ruimterace gaande en ging het vooral over het ISS (ik heb wel eens live een vraag gesteld aan een astronaut in de ruimte) en over mogelijke toekomstplannen (Mars ooit?). NASA had toen ook nog een redelijk monopolie. Hoe anders is dat nu. Steeds meer landen en commerciële bedrijven gaan de ruimte in. Toch blijft het enthousiasme van iedereen die bij NASA werkt aanstekelijk. 

De James Webb Space Telescope (JWST) is de krachtigste ruimtetelescoop ooit gebouwd, ontworpen om het universum in ongekend detail te verkennen. Met zijn enorme goudkleurige spiegel (6,5 meter) en geavanceerde infraroodtechnologie kan Webb dieper en verder kijken dan welke telescoop dan ook.

Hoe sterren worden geboren

Het universum heeft verhalen te vertellen, en wij kunnen niet wachten om ze met jullie te delen. Met deze woorden opende NASA's team van astrofysici (Laura Betz, Knicole Colón, Stefanie Milam en Amber Straughn) de sessie. Een van de eerste beelden die besproken werden, toonde de vorming van nieuwe sterren in het universum. In het centrum van de afbeelding zijn twee sterren te zien die in hun vroege ontwikkelingsfase zitten. Omgeven door dichte gas- en stofwolken, verzamelen ze materiaal uit hun omgeving om uiteindelijk te groeien tot zonachtige sterren.

"Deze fantastische uitbarstingen van licht tonen ons hoe sterren daadwerkelijk geboren worden", legde een van de NASA-wetenschappers uit. "We zien hoe ze energie uitstoten terwijl ze massa vergaren. Dit soort beelden helpt ons om geavanceerde modellen te maken die het stervormingsproces nabootsen."

Zenuwslopende missie

De reis naar deze baanbrekende ontdekkingen was niet eenvoudig. De James Webb Space Telescope (JWST) is het meest complexe en dure wetenschappelijke project dat NASA ooit heeft gelanceerd. Met een gouden spiegel van 6,5 meter breed moest de telescoop in opgevouwen toestand worden gelanceerd en zich in de ruimte uitvouwen. 

"Het was zenuwslopend", gaf een van de teamleden toe. "Er waren meer dan 300 punten waarop het mis kon gaan. Maar alles verliep perfect, en de telescoop presteert beter dan we ooit hadden durven dromen."

Het verleden van het universum herschreven

Een van de meest verrassende ontdekkingen van de JWST is dat de vroege stadia van het universum er anders uitzien dan wetenschappers tot nu toe dachten. De telescoop heeft aangetoond dat er veel meer heldere sterrenstelsels in het vroege heelal waren dan verwacht. Ook bleken zwarte gaten zich sneller te vormen en te groeien dan theorieën voorspelden. Dit werd onder andere zichtbaar in SMACS 0723, een deep-field opname van JWST.

"Onze modellen over hoe sterrenstelsels zich vormen moeten worden herzien", zei een wetenschapper enthousiast. "Dat is het mooie van wetenschap: als je iets vindt dat niet klopt met de theorie, weet je dat je op het punt staat iets nieuws te leren."

Een diepere blik op exoplaneten

De JWST heeft ook nieuwe informatie opgeleverd over exoplaneten. Dankzij zijn geavanceerde instrumenten kan de telescoop atmosferen analyseren van planeten die zich op miljarden kilometers afstand bevinden.

"In het spectrum van een exoplaneet zagen we zwaveloxide, koolstofdioxide en methaan", werd uitgelegd. "Dit is revolutionair, want het toont aan dat we chemische processen in de atmosfeer van andere planeten kunnen waarnemen.”

Pillars of Creation

Een van de meest indrukwekkende momenten van de sessie was de vergelijking tussen een Hubble-beeld van de iconische Pillars of Creation en een nieuwe opname van de JWST. Waar Hubble vooral de donkere stofwolken toonde, onthult de JWST de vele jonge sterren die binnen deze wolken aan het ontstaan zijn.

"Dit beeld heeft 30 jaar op zich laten wachten", zei een van de sprekers. "Dankzij infraroodtechnologie kunnen we nu door de stofwolken heen kijken en het stervormingsproces veel beter begrijpen."

De majestueuze Phantom Galaxy

Naast sterren en sterrenstelsels werd ook de Phantom Galaxy (Messier 74) besproken. Dat beeld toont de spiraalarmen van het sterrenstelsel in zowel zichtbaar als infrarood licht. Door de combinatie van Hubble- en Webb-data krijgen wetenschappers een gedetailleerd beeld van hoe sterren ontstaan en zich verspreiden in sterrenstelsels.

De James Webb Space Telescope heeft niet alleen de kennis van het universum vergroot, maar ook onze verbeelding geprikkeld. Elk beeld en elke ontdekking herinnert ons eraan dat we deel uitmaken van een veel groter geheel.

Zoals een van de wetenschappers het verwoordde: "De zuurstof die we inademen, het ijzer in ons bloed, het calcium in onze botten - alles komt uit de kosmos. We zijn letterlijk gemaakt van sterrenstof."

Wat brengt de toekomst?

NASA blijft niet stilzitten. Een volgende grote missie, de Nancy Grace Roman Space Telescope, staat gepland voor 2027 en zal zich richten op de mysterieuze donkere materie en donkere energie. Daarnaast wordt al gewerkt aan technologieën voor een toekomstige telescoop die specifiek op zoek zal gaan naar tekenen van leven op aardachtige exoplaneten.

Verantwoording: voor dit verslag heb ik ChatGPT een verhaal laten maken op basis van het transcript van de sessie, mijn aantekeningen en de foto's die tijdens de sessie werden getoond.